ENG NGE KAN TIH ANG


Chinkhanmanga
NESO Council Member. MZP GHQ

He khawvelah hian thiam tawh, hre vek tawh, zo tawh tih tak tak theih a awm lo a. Ni thar leh hun thar kan hmuh rual rualin thil thar a lo herchhuak a, nimin a tha kha vawiinah a lo tha ber tawh lo fo a, a ai tha a lo chhuak thin. Kan hriat kha a lo kim tawk lo a, kan thiam tawh kha a lo tawk lo fo thin.

Manga Thomte
Hun thar ni thar leh kum thar hian thil thar leh tha zawk a herchhuah pui fo thin a, mihring te pawh kan ngaihdan leh duh dan a in thlak fo avangin chumi mil a in her rem a ngai fo thin. Kan nundan leh chin dan tha te hi chhawm nun a pawimawh rualin, hmanlai nunah i let ang u tih fo hi a dik vek lem lo a, tunlai khawvel mil zel a in her rem thiam leh in her rem thei te hi mifing leh nihlawh an ni fo thin. Chutih rual erawh chuan hun kal tawh te in enlet nan hmang chung a hma lam kan pan hret hret loh chuan mi kan phak lo thuai ang a, thing nih kan hlawh dawn a niin a lang.

Khawvel ram ropui USA khuan kum li danah an ram Hruaitu-lu-ber (President) an thlang thin a, tia'ng ram ropuiah te chuan campaign auhla atan eng nge an hman tawh chuan ang tih mai a awl viau a. Mahse heng ram ropui kan tih te pawh hian an dinhmun atang a hmasawn a, hmalam pan tur leh naktuk atan inbuatsaih hian nasa takin an bei a, tunlai khawvel changkang leh thang chak tak kar a an ropuina chhawm nung tur hian nasa takin tan an la thin tih a hriat a. Chumi kawng a an ram hruai thei tur hi mipuiin an zawng thin bawk niin a hriat. Keni ram ropui tia sawi ni ngai miahlo te ai hian an thawk rim a, an thawk nasain hma lam panin a tlanin an tlan thin.

Khawchhak lam a ram ti a sawi tham loh ram te em em mai mahni-a-ro-in-rel-ram Singapore hi a awm a, Mizoram District te ber(?) Kolasib dist. (553.79 Sq. Mi) aiin a la te zawk a ni (Sgp 278 Sq. Mi). Mahse a ram a tha in phaizawl a nih bakah an ruahmanna fel tak avangin mipui nuai-55 bakah ramdang mi hnathawk nuai-11 dawn te nen thawl takin an khawsa mek a. Mirethei awmkhawmna (Slum area) a awm loh bakah in leh lo neilo (Homeless) an awm lo va, hmasawnna a rualkhaiin veng hmawr leh khawpui laili chu thing bik leh hmasawnna thlen phak lohna a awm miahlo. In leh lo leh kawtthler a mawiin a fai a ruahmanna felfai tak nen enkawl a ni tih hai rual a nilo. In chhawng 30 atang a 50 thleng a ding ngir khep khup a, in hlui deuh leh bal tak rawng khawk nei nuai hmuh tur a awm lo a, kum 2 danah rawng an hnawih tha ziah bawk. Khawpui laili a in ropui leh sang tak tak bawlhhlawh paihna, tui, kawlphetha, eirawngbawlna engkim tunlai ber ber hmanna, kangmei chhuah thut pawh a ruahmanna felfai tak nen a thuam in te hi mi hausa leh neinung ho chenna bik emaw i tih chuan i ringsual hle bawk ang.

Singapore sorkarin Housing Scheme tha tak hnuaiah mi hnuaihnung zawk te tan heng in ropui tak tak te an neih ve dan tur a ruahman a, veng daifem leh kilkhawrah te chuan in chhawng 2/1 lek lek changkang tak a sak leh thuam inah te chuan mi hausa tawntaw te an khawsa tlangpui thung a ni. Kan zeh tel duh hram chu singapore khua leh tui mi nawlpui te chu sorkarin chhiah a awl a, mi hausa leh company te bakah ramdangmi hnathawk a awm te hnen atangin chhiah a la hnem em em thung a ni. Ni e, Singapore sorkar chuan eng nge tih tur a la neih cheu. Eng hmasawnna nge an mamawh tawh chuan?, Eng hna nge an sorkarin a thawh tawh ang a mipui hmaah inthlan dawnah eng nge an tiam tawh ang?.

Mahse chutiang a ni hauhlo Singapore kum-2 vel ka awm chhung hian hmuh theihin nasa takin a danglam a, in leh kawtlai te chu tunlai thei angberin an siam danglam a, thil hlui deuh tawh chu an siam thar in an tuai hnum reng a. Thil lian tham leh te tham deuh pawh a thlenin sorkar hian a ngaihsakin khami hmang khan a kaihhnawih te nen lam an ennawn fo thin. Ka rin danin tun atang a kum 70-80 pawh ral se Singapore hi hetiang a nih chuan a thing mai niloin ram changkang leh tunlai em em a ni reng ang a, hmu chakin khawvel ram hrang hrang atangin an la pan ruih ruih reng in ka ring.

Vawi khat chu Singapore inthlanpui dawn khan thalai ten, "kan changkang tawh a, kan ngialnghet tawh bawk a kan duh duh vote mah ila a pawi lo vang, tu te tan pawh ram hruitu nih hi thil har a ni tawhlo", an tih chu an P.M in ti hian a chhang a- "Ferari car hi a siamtu company hian nalh leh mawi tak, chak em em turin an siam chhuak a, mahse a mah mai chuan a tlan thei miahlo a khalhtu a mamawh a ni. Mi nazawng in khalh dawn se lawmman an lakpui miah lovang, chuvang chuan a khalhthiam ngei lawmman lakpui thei tu tur a mamawh a ni".

Ni e ti rawh..! mahni chantawk a lungawi kan sawimawi lai hian, midang hmalam panin an tlan hum hum si a, keini kan thu reng ngawt thianglo. Eng nge kan mamawh a kan tih tak ang?, kan mamawh chu engtin nge kan neih theih ang tih hi mutmawh a kan neih a hun a, a um a kan um a ngai tak zet a ni. Hei hi Ram hruainaah, khawtlang hruai naah, pawl hruainaah, kan zir laiah te pawh zawhna pawimawh tak a niin ka hria, mamawh leh hmalam panna tur kawng hre tak hruaitu emaw mihring chu mi hlawhting te an ni chawk bawk. Eng nge kan tih ve ang?

Awle, vawiin a MZP member leh hruaitu zawng zawng te pawh hian he pawl din chhan, 'Mizo Zirlaite leh kan ram leh hnam tan' tih a nih angin kan awm em?. Tun a kan dinhmun hi a lungawi thlak kan ti chiah em?, eng nge hmasawnna tur kan neih tih hi ngaihtuah theuh ila a duhawm khawp mai. Kan dinhmun a lungawithlak lo a nih chuan a siam that theina kan kut a a awm lai hian siam thatu nih tum theih ila ava tha dawn em. Hman a kan kal dan put put leh tun a kan kal dan mek te hi a fuh chiah em?, zirlaite leh pawl hian eng hmasawmma nge kan mamawh tih te hi tun a zirlai leh hruaitu zawng zawng ten engtik lai pawh a kan ngaihtuah tur chu a ni.

MZP Branch mahni khawtlang tan a tangkai miahlo nih te, MZP Sub-Hqrs. branch awp mumal neilo leh thlawptu zirlai nei miahlo nih te leh Headquarters hmalakna neilo leh an hnuai a mi te pawh huikhawm zo lo nih te hi hlauhawm tak a ni a, chutiang a thlen loh nan eng nge kan tih tak ang?. Khaw tamtakah MZP a awm leh awm loh pawh khawtlang hruaitu ten an hriat mumal loh, a zawn a zawn chuah ngai nih te hi thil awm thei a ni a hetiang ang hmun a hruaitu te hian eng nge an tih tur an hriat loh vang a ni deuh ber thin. MZP hi rangkachak ang deuh a ni a, a hmangthiam te tan chuan hlu tak a nih laiin tam tak chuan a hlutna hre loin thul mawngah an dah mai mai bawk thin. MZP chu khaw engah chuan a fiahlo a ni thei e, hmun thimah chuan a eng zual sauh tur a ni a, thim ti eng tu a ni tur a ni.

MZP a harsatna thleng tam ber pawl ni a lang chu hruaitu inthlak chungchangah a ni. Hruaitu tha chuan mi tha a mah thlak tu tur a chherchhuak ngei ngei thin an tih fo angin zirlai pawlah pawh hian hruaitu chher kawngah hian tlakchham kan nei emaw chu aw a tih theih. Kan tun dinhmun a tha a nih chuan a tha e, mahse kan dinhmun a lungawithlak loh a nih chuan a thalo lai chu hrechiang ila, eng nge kan tih tak ang tih hi mahni theuh i in zawt theuh ang u. MZP hruaitu hmasa leh hranghlui kalta te hian a hun mil ang zelin pawl an lo kaihruai tawh thin a, kan ram leh hnam hun tawn mil ang zelin eng nge tih tur an hriat avangin Mizoram mai nilo ZORAM pum huap pawh a pawl upa ber pawl leh kalphung mumal tak neiin vawinah a la ding thei a, kum 80 chuang kan hnam tan rawng a bawl thei chauh a ni.

Tun dinhmunah hian MZP hian tu nge a mamawh ber kan tih chuan hman a kan hruaitu hlui te an nilo, nakin a hruaitu lo ni leh tur te an ni heklo. Tun a pawimawh ber chu tun a in hmang mek te kan ni a, nakinah thang lo thar leh zel tur te hian min la chhui kir ve ang a heng hun hi MZP chak loh lai ber a ni an tih zawn a hruaitu kan nih palh loh nan theih tawp a tan kan lak a ngai hle a ni. Pawl hi hruaitu a zirin a chakin a chaklo thei a, hmasawn dan pawh hruaitu teah a in nghat vek thin. Chuti a nih si chuan tlang hrang hrang a Zirlai hruaitu hrang hrang te chak leh chak lohah MZP a innghat tihna a ni a. MZP a chak lo a nih chuan tu mawhphurhna nge ni ta ang le?

Zirlaite leh Ram leh Hnam tan a thawhhlawk kawngah te, khawtlang tan a thil tha tihah te, zirlaite puitu nih kawngah te, hruaitu thar chherchhuah kawngah te, pawl inrelbawl na tha leh pawl ngialngheh kawngah te, hnam hmangaihna leh nundan mawi-tlawmngaihna chhawm nun kawngah te tun ai nasa leh zualin MZP tlang hrang hrang a mi te hi in tlansiak thar ila a duhawm khawp mai. MZP hi pawl upa tawh tak ni mah ila kan Branch, Sub-Hqrs. leh Headquarters hrang hrang te zingah mahni pual a Pisa nei mumal kan awmlo te hi a nachang hria hruaitu kan awm loh vang nge, hmalak dan tur kan hre lo zawk tih te, MZP thiltih ni khua a hruaitu bawr tlemte an phusa leh zirlai nawlpui ten an tel venaah an ngailo te, General Election dawn chauh a establishment awmna zawng zawng kan nung chauh mai te hian ngaihtuahna a ti thui a, rorel leh a bawhzui kawng a thahnem kan ngailo ni ang a lang te hi eng nge a chhan ni ta ang.

Zirlaite hi nakin a kan ram hruaitu tur te an ni tiin an sawi thin a, mi min beiseina tak pawh a ni. Chu kohna leh beiseina au aw chu tu nge chhang thei ang kan tih chuan; zirlai hruaitu a nih lai pawh a eng nge a tih tur hrechiang a, mamawh leh hmasawnna tur hria a chak tak a pawl hruai thei te hi an ni dawn lawm ni.
Tun atang a kum 30-40 lo awm turah hian chak tak a MZP a kal chhoh zel theih nan tun a in hmang mek teah a in nghat thui tih kan hria. Chu bakah tunlai mil a kan kal ngam ve te pawh a ngai bawk ang, tun a mawhphurhna chelh zawng zawng te hian kan chanvo theuhah- eng nge kan tih zel dawn le?